Met enige regelmaat bereiken ons berichten uit Indonesië waaruit naar voren komt dat LHBT personen daar door zowel de Indonesische overheid als door de religieuze politie worden vervolgd, mishandeld en getreiterd.
Alles wijst er op dat het hier niet gaat om toevallige incidenten, maar om planmatige acties tegen mensen met een LHBT achtergrond.

Wat gebeurt daar, en waarom in vredesnaam ?

Transgenders in Indonesië

In heel Zuidelijk Azië, van India tot Japan, bestaat een eeuwenoude traditie van personen die tot het derde gender worden gerekend, en die als zodanig soms zelfs een gerespecteerde maatschappelijke positie hebben. In Indonesië is dit niet anders. Het derde gender wordt daar aangeduid als ‘waria’, wat een samentrekking is van de woorden ‘wanita’ (vrouw) en ‘pria’ (man).

Net als in Europa bestaan er in Azië organisaties van transgenders. Zij worden gesteund door de koepelorganisatie APCOM, enigszins te vergelijken met het COC in ons land.

De status van waria’s is nogal ambivalent. Personen die een geslachtsaanpassende behandeling hebben ondergaan kunnen de vermelding van het geslacht op officiële stukken laten wijzigen, maar de nationale overheid ziet waria’s in het algemeen als een sociale probleemgroep en plaatst hen in dezelfde categorie als daklozen en gehandicapten. Homoseksualiteit en cross-dressing zijn niet in strijd met de nationale wetgeving, maar de publieke opinie staat er wel afwijzend tegenover.

In de entertainment sector worden waria’s vaak weer wel geaccepteerd. De waria Dorce Gamalama was lange tijd talkshow host in een televisieprogramma. Ook werken er waria’s in kapsalons. In 2016 ontstond enige opschudding toen twee entertainment persoonlijkheden, die beiden in het andere geslacht leefden, met elkaar in het huwelijk traden.

Uit een uitgevoerd onderzoek bleek dat 81,5% van de Indonesische bevolking van mening is dat homoseksueel en lesbisch gedrag door de religieuze wetten wordt verboden.
Een meerderheid gaf te kennen geen LHBT personen als buren te willen.
Van de ondervraagden bleek 58,3% te weten wat LHBT betekent.

De minister van Religieuze Zaken, Lukman Hakim Saifuddin, gaf in 2015 een toelichting op het niet invoeren van het homo-huwelijk, en zei bij die gelegenheid dat het huwelijk zowel een burgerlijke als een religieuze aangelegenheid is, en dat de overheid niet kan toestaan wat door de religie wordt verboden.

Zie voor meer informatie de Wikipedia pagina ‘LGBT rights in Indonesia’

Welke problemen ondervinden LHBT personen dan ?

Dit jaar werden tenminste 300 LHBT personen gearresteerd, meestal op grond van anti-pornografie wetgeving.

Twee personen werden gearresteerd voor het plaatsen van een link naar een Facebook pagina voor LHBT personen.

Op Bali werden jaarlijks Miss-Transgender verkiezingen gehouden die steeds zonder noemenswaardige problemen verliepen. In 2018 moest het evenement als gevolg van bedreigingen door anti-LHBT activisten worden afgelast.

De eerder genoemde minister van Religieuze Zaken, Lukman Hakim Saifuddin, gaf daarbij de toelichting dat ‘alle godsdiensten LHBT gedrag verwerpen, en ik sluit me daar graag bij aan’, eraan toevoegend dat hoewel LHBT gedrag verwerpelijk is deze groep met compassie moet worden behandeld.

Op 2 november arresteerde de politie drie transvrouwen en bracht hen naar de binnenplaats van een overheidsgebouw waar zij met een brandspuit werden belaagd.

Op maandag 19 november werden twee waria’s door een groep van 50-60 jonge mannen op bromfietsen belaagd en mishandeld met een ijzeren staaf. Bij een van beiden werd het hoofdhaar afgeknipt.

De Sociale Dienst van Jakarta verklaarde transvrouwen te beschouwen als een groep met asociale trekken. De dienst houdt regelmatige razzia’s waarbij transgenders worden opgepakt en in heropvoedingsprojecten worden geplaatst.

De vice-gouverneur van West-Sumatra, Nasrul Abit, verklaarde: ‘We zullen doorgaan met onze inspanningen om LHBT gedrag uit te roeien, omdat dat erg schadelijk is’.

De stad Pariman (85000 inwoners) op Sumatra heeft onlangs een verordening ingesteld waarbij alle LHBT gedrag wordt bestraft met een boete van 1 miljoen Roepia. Wat precies onder LHBT gedrag wordt verstaan wordt grotendeels in het midden gelaten.

De acties zijn uitvoerig op beeld vastgelegd, maar we kunnen dit vanwege het auteursrecht hier niet opnemen. Voor meer informatie wordt daarom verwezen naar de vermelde bronnen.

Islam

Als je mocht denken dat de meeste moslims in de Arabische wereld wonen dan heb je het mis. Er zijn wereldwijd ongeveer 1,8 miljard moslims, waarvan er 1,2 miljard in Azië wonen. Als landen worden gerangschikt naar het aantal moslim inwoners dan staan bovenaan dat lijstje een aantal grote Aziatische landen :

Indonesië heeft met 260 miljoen inwoners een ongeveer even grote bevolking als de VS, waarvan 87% zich als moslim beschouwt. Indonesië huisvest daarmee ongeveer 13% van de wereldwijde moslim populatie.

Zie voor meer informatie :
Wikipedia pagina ‘Islam by country’
Wikipedia pagina ‘Indonesia’ (Engelstalig)
Nederlandstalige samenvatting van bovenvermelde pagina

De Sharia

De islam kent een stelsel van religieuze wetten dat wordt aangeduid als de Sharia. De Sharia is in beginsel gebaseerd op de Koran. Maar omdat de daarin gebruikte beeldspraak niet altijd even duidelijk is ontstond in de loop der eeuwen een omvangrijke religieuze jurisprudentie, de Fiqh, waarin de bedoeling van de teksten wordt verduidelijkt. En omdat de maatschappij zich ontwikkelt worden er door islamitische rechtsgeleerden voortdurend nieuwe regels, Fatwa’s, opgesteld die ingaan op nieuwe ontwikkelingen.

De maatschappelijke rol van de Sharia kan van land tot land verschillen. In islamitische landen zijn soms delen van de Sharia opgenomen in de nationale wetgeving. Maar ook als dat niet zo is betrekken seculiere rechters soms toch de Sharia in hun afwegingen. Elders wordt de Sharia opgevat als een stelsel van informele leefregels waarvan de naleving berust op sociale controle.

Anders dan bij gewone wetgeving wordt religieuze wetgeving geacht van heilige oorsprong te zijn, waardoor het niet mogelijk is om verouderde regels te schrappen. Oude regels die in de praktijk niet meer voldeden werden daarom uitgebreid met nadere preciseringen en uitzonderingen. Het stelsel van de Sharia is daardoor zo ingewikkeld geworden dat het nauwelijks nog valt te doorgronden.

Hierdoor worden de feitelijke regels waaraan een gelovige moslim zich dient te houden voor een belangrijk deel bepaald door de uitleg die aan de Sharia wordt gegeven. Er bestaan daardoor niet alleen grote verschillen tussen islamitische landen onderling, maar ook kan in een gegeven land de interpretatie van de Sharia afhangen van de politieke koers van het moment.

Toch blijkt uit een in 2013 uitgevoerd onderzoek dat er in veel islamitische landen een brede steun aanwezig is voor het invoeren van de Sharia :

Afghanistan (99%), Irak (91%), Nigeria (86%), Maleisië (86%), Pakistan (84%), Marokko (83%), Bangladesh (82%), Egypte (74%), Indonesië (72%), Jordanië (71%).

Zie voor meer informatie :
Wikipedia pagina ‘Islam’
Wikipedia pagina ‘Sharia’
Wikipedia pagina ‘Fiqh’

Is dit een specifiek probleem van de islam ?

Nee hoor, het probleem om oude religieuze teksten te verzoenen met een moderne samenleving doet zich voor bij alle orthodoxe religieuze groeperingen. Ook het orthodoxe Christendom en het orthodoxe Jodendom hadden en hebben vaak moeite om de eigen religieuze leefregels te verzoenen met een veranderende samenleving. Maar omdat orthodoxe Christenen en orthodoxe Joden zelden een meerderheid vormen blijft de invloed van hun leefregels op de samenleving beperkt. Orthodoxe moslims daarentegen hebben in veel landen wel een absolute meerderheid, waardoor islamitische leefregels aan de gehele maatschappij kunnen worden opgelegd, met alle gevolgen van dien.

Hoe ligt dit in Indonesië ?

In Indonesië hebben sommige gebieden een zekere autonomie. De provincie Aceh (Atjeh) op Noord Sumatra heeft deze bevoegheid gebruikt om de Sharia in te voeren. Dit betekent dat er daar twee rechtsstelsels naast elkaar bestaan, van resp. de nationale en de religieuze autoriteiten.
Het handhaven van de Sharia gebeurt door de Polisi Perda Syariah Islam, de religieuze politie.

In Indonesië worden Fatwa’s uitgevaardigd door de Islamitische Raad, de Majelis Ulama Indonesia.
Deze raad heeft daardoor grote invloed op de samenleving, zonder daarbij te worden gehinderd door democratische controle. Hoewel homoseksualiteit niet in strijd is met de nationale wetgeving van Indonesië heeft de raad een Fatwa uitgevaardigd waarin homoseksualiteit wordt aangemerkt als een ‘belediging van de waardigheid van Indonesië’, wat bestraft kan worden met geseling. Dit betekent dat de nationale politie niet optreedt, maar dat de religieuze politie wel 100 geselslagen kan opleggen.

Iets soortgelijks is er aan de hand ten aanzien van transgenders. Cross-dressing is niet in strijd met nationale wetten, maar de Majelis Ulema Indonesia stelt zich op het standpunt dat ieder moet leven in het gender wat bij de geboorte werd vastgesteld, en dat degenen die niet wensen mee te werken aan de eigen ‘genezing’ dan maar moeten accepteren om te worden te worden lastiggevallen en om belachelijk te worden gemaakt.

Ook het leerstuk van de Hisbah speelt hier een rol. De Hisbah verplicht iedere moslim om bij de autoriteiten aangifte te doen van gedrag van anderen wat in strijd is met de Sharia. Sommige moslims interpreteren de Hisbah echter als een plicht om in dergelijke gevallen ook zelf tot ingrijpen over te gaan.

De problemen die LHBT personen in Indonesië (en mogelijk ook andere Islamitische landen) ondervinden lijken een direct gevolg van de toegenomen invloed van de Sharia.

Het gedrag van de Indonesische overheid en de islamitische autoriteiten is niet alleen reden tot verontwaardiging, maar ook tot grote bezorgdheid, omdat dit gedrag de boodschap inhoudt dat personen die tot de LHBT groep behoren als minderwaardig worden gezien en daarmee vogelvrij worden verklaard voor agressie vanuit de samenleving.