4.1 Inleiding
In hoofdstuk 4 is gekeken naar de empowerment van transgender ouderen op mesoniveau, oftewel naar hoe belangenbehartigers en (transgender)zorginstellingen de empowerment van transgender ouderen bevorderen. Deelvraag 3 staat binnen dit hoofdstuk centraal en luidt als volgt: Wat is het huidige aanbod ten aanzien van de (na-)zorg om ‘empowerment’ voor transgender ouderen te bevorderen? Hoewel het de hoofdvraag zich enkel richt tot personen die als man geboren zijn en nu als vrouw leven, wordt binnen deze deelvraag ook het aanbod (na-)zorg meegenomen ten aanzien van personen die als vrouw geboren zijn en nu als man leven (zie paragraaf 1.7.2).
Allereerst is in paragraaf 4.2 een overzicht gegeven van organisaties waar je als transgender persoon terechtkomt, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen landelijke organisaties en provinciale transgendergroepen. In deze paragraaf is ook geanalyseerd in hoeverre de organisaties zich specifiek richten op of specifiek zorg aanbieden voor transgender ouderen. Tot slot is in paragraaf 4.3 een conclusie geformuleerd.
4.2 Overzicht aanbod & analyse (na-)zorg transgender ouderen
4.2.1 Landelijke organisaties
In het boek ‘Nieuwe Namen, levensverhalen van transgender ouderen’ van Eveline van de Putte (2018) is een overzicht gegeven van de landelijke organisaties in Nederland en België, van waar transgender ouderen terechtkunnen. Deze bachelorproef richt zich op transgender ouderen in Nederland en daarom worden enkel de Nederlandse organisaties geanalyseerd. Dit zijn de volgende organisaties: de Patiëntenorganisatie Transvisie, Transvisie Zorg – PsyQ, Transgender Netwerk Nederland (TNN), Vereniging Genderdiversiteit, Het Continuüm, T-Nederland, COC Nederland, Stichting Gendertalent, Platform Transgender Info, Movisie en Rutgers. Daarnaast is Stichting Transman toegevoegd, die niet is benoemd door Van de Putte (2018), maar wel degelijk hoort tot de landelijke organisaties die zich bezighouden met de (na-)zorg van transgender ouderen (bijlage 2.1: overzicht landelijke organisaties transgender ouderen).
4.2.2 Provinciale organisaties: transgender groepen
Provinciaal worden er ook transgendergroepen georganiseerd. De website www.transgenderinfo.nl geeft een overzicht van en noemt de volgende groepen: LHBT+ in het museumcafé van Collectie Brands te Nieuw-Dordrecht, Transgendergroep Nijmegen, Genderhome Grondingen, Noordermannen, Transgendergroep Groningen, Transgender Limburg, Transgendergroep Venlo, T-Breda, Yunge, TG040, Transgenders Noord-Holland, Transgenders Amsterdam, TransAmsterdam, Transgenders Hoorn, Transgendercafé Twente, T-Amersfoort, Transgender Utrecht, Genderflex Café Den Haag, Stichting Transhealth, Trans*-initiatief leiden en Transcafé Rotterdam (Platform Transgenderinfo, z.d.).
Alle groepen zijn gericht op het faciliteren van fysieke ontmoetingen tussen lotgenoten en het organiseren van activiteiten (bijlage 2.2: Overzicht provinciale transgendergroepen).
4.2.3 Resultaten onderzoek aanbod (na-)zorg voor transgender personen
In dit onderzoek wordt inzichtelijk gemaakt op welke manieren de bovengenoemde organisaties zich inzetten voor transgender personen en transgender ouderen specifiek. De resultaten over welke organisaties specifieke (na-)zorg aanbieden voor transgender ouderen zijn hieronder weergegeven in tabel 2.
Tabel 2: resultaten aanbod (na-)zorg voor transgender personen.
| Onderzoek | Informatie-verstrekking | Individuele hulp aan transgender personen | Fysieke ontmoeting faciliteren tussen transgender personen | Belangen-behartiging | Specifiek aanbod transgender ouderen | |
| Patiëntenorganisatie Transvisie | Nee | Ja | Nee | Ja | Ja | Er is een info pagina in ontwikkeling op de website, zegt een bestuurslid. |
| Tranvisie Zorg/ PsyQ | Nee | Ja | Ja | Nee | Ja | Er wordt niet specifiek iets voor transgender ouderen aangeboden, maar wel voor volwassenen. Er is wel zorg ontwikkeld, specifiek gericht op transgender ouderen, maar die is wegens te weinig vraag uit het aanbod verdwenen, zegt een werknemer van Transvisie Zorg/PsyQ. |
| Transgender Netwerk Nederland (TNN) | Ja | Ja | Nee | Nee | Ja | Ze zijn momenteel bezig met een literatuuronderzoek en zitten in een alliantie met roze 50+, zegt een bestuurslid van TNN. |
| Vereniging Gender-diversiteit | Nee | Ja | Nee | Ja | Ja, maar minder actief dan de andere belangenbehartigers. | Nee |
| Het Continuüm | Nee | Ja | Nee | Ja | Nee | Nee |
| T-Nederland | Nee | Ja | Nee | Ja | Ja, maar minder actief dan de andere belangenbehartigers. | Nee |
| COC Nederland | Ja (echter wel op lhbti en niet specifiek op transgender) | Ja | Nee | Ja (al verschilt dit per lidvereniging) | Ja | Je hebt een roze 50+ pagina op de website, maar die lijkt zich met name te richten op LHB |
| Stichting GenderTalent | Nee | Ja | Ja | Nee | Ja | Nee, maar is wel bezig met een subsidieaanvraag voor speciale projecten van transgender ouderen, zegt een medewerker van GenderTalent. |
| Platform Transgender Info | Nee | Ja | Nee | Nee | Nee | Nee |
| Movisie | Ja (echter wel op lhbti en niet specifiek op transgender) | Ja | Nee | Nee | Nee | Nee |
| Rutgers | Ja (echter wel op lhbti en niet specifiek op transgender) | Ja | Nee | Nee | Nee | Nee |
| Stichting Transman (Platform Transman) | Nee | Ja | Nee | Ja | Ja, maar momenteel minimaal, geeft een werknemer in een telefonisch gesprek aan. | Nee |
Uit de analyse blijkt dat één van de twaalf organisaties onderzoek doet naar transgender personen op zichzelf (TNN) en drie organisaties doen onderzoek naar LHBTI-personen, waar transgender personen onder andere onder vallen (COC, Movisie en Rutgers). Alle twaalf organisaties vetrekken informatie via hun website, geven voorlichting en of publiceren eigen publicaties. Bovendien bieden twee van twaalf organisaties individuele hulp aan (Transvisie Zorg/ PsyQ en Stichting Gendertalent) en faciliteren zes van de twaalf organisaties ontmoetingen tussen transgender personen (Patiëntenorganisatie Transvisie, Vereniging Genderdiversiteit, Het Continuüm, T-Nederland, COC Nederland en Stichting Transman). Uit de laatstgenoemde opsomming is één organisatie (COC Nederland) een twijfelgeval, omdat deze bestaat uit lidverenigingen die ieder op zich een eigen organisatie voeren. Op het gebied van belangenbehartiging zetten acht van de twaalf organisaties zich in (Patiëntenorganisatie Transvisie, Transvisie Zorg- PsyQ, TNN, Vereniging Genderdiversiteit, T-Nederland, COC Nederland, Stichting GenderTalent en Stichting Transman), waarvan twee organisaties in vergelijking met de andere belangenbehartigers minder actief zijn (Vereniging Genderdiversiteit en T-Nederland).
Opmerkelijk is dat geen enkele van de twaalf genoemde organisaties specifieke zorg biedt aan transgender ouderen. Echter, er zijn wel vijf organisaties die een matige score hebben gekregen voor specifieke zorg voor deze doelgroep (Patiëntenorganisatie Transvisie, Transvisie Zorg/PsyQ, TNN, COC Nederland en Stichting Gendertalent). Dit zal hieronder nader worden toegelicht.
Alle provinciale transgendergroepen richten zich op het faciliteren van fysieke ontmoetingen tussen lotgenoten en het organiseren van activiteiten, maar er staat geen een tussen die specifiek de doelgroep transgender ouderen bedient (zie tabel 2). Dit betekent echter niet dat transgender ouderen hier niet welkom zijn
4.2.4 Resultaten van specifiek aanbod voor transgender ouderen
De Patiëntenorganisatie Transvisie is momenteel bezig met het verzamelen van informatie over transgender ouderen, zegt een bestuurslid. Binnenkort wordt een ouderenpagina op de website gelanceerd en dat gelijktijdig een thema nieuwsbrief over transgender ouderen wordt uitgebracht, voegt het bestuurslid toe. Patiëntenorganisatie Transvisie biedt niet specifiek zorg aan voor transgender ouderen, maar dat zij komen wel naar mannen- en vrouwengroepen, of de TransAnders-groep, geeft het bestuurslid aan. Mensen zijn vrij om bij Transvisie te komen en het aandeel transgender ouderen wisselt per groep en per jaar.
Een medewerker van Transvisie Zorg/PsyQ geeft aan dat ze in het verleden wel specifieke zorg hebben ontworpen voor transgender ouderen (en voor ná de transitie). Echter is de informatie over deze zorg van de website afgehaald, omdat er te weinig vraag naar was. Op de website biedt Transvisie Zorg/PsyQ wel zorg aan volwassen transgender personen aan. Transgender ouderen kunnen in principe ook vallen onder de groep volwassen transgender personen wanneer zij zich als ‘volwassene’ aanmelden, aldus de medewerker van Transvisie Zorg/PsyQ.
TNN is, net als Patiëntenorganisatie Transvisie, momenteel bezig met een literatuuronderzoek naar transgender ouderen, zegt een bestuurslid. Het bestuurslid vertelt dat het gebrek aan kennis over de groep transgender ouderen het moeilijk maakt om zorg te initiëren. TNN is daarom nu bezig met het verzamelen van kennis en informatie over transgender ouderen en met name wat er voor deze groep verbeterd kan worden op gebied van zorg. Ook zit TNN momenteel in een alliantie met Roze 50+, waarmee ze praten over de belangen van transgender ouderen. Zowel het literatuuronderzoek als de alliantie staan echter nog in de kinderschoenen, aldus het bestuurslid van TNN.
COC Nederland heeft op haar website een gedeelte die speciaal gericht is op LHBTI-personen van 50 jaar en ouder, Roze 50+. Het accent lijkt echter wel meer op seksuele diversiteit te liggen in verhouding tot genderdiversiteit en geslachtelijke diversiteit. Daarbij komt dat COC Nederland een federatie van regionale lidverenigingen is die regionaal LHBTI’s ondersteunen. Elke vereniging geeft zijn eigen invulling aan de gezamenlijke speerpunten, dus in die zin verschilt het ook per lidvereniging in hoeverre die zich inzet voor transgender ouderen (COC Nederland, z.d.).
Stichting GenderTalent biedt geen ondersteuning/coaching aan die zich specifiek richt op transgender ouderen, maar richt zich op transgender personen die werkzoekend zijn. In die zin kunnen transgender ouderen die een hulpvraag hebben die gerelateerd is aan arbeid wel bij deze organisatie terecht (GenderTalent, z.d.). Ook geeft een medewerker in een e-mail aan dat Stichting GenderTalent momenteel wel bezig is met het aanvragen van subsidie voor speciale projecten voor transgender ouderen, maar dat dit nog niet afgerond is.
4.3 Voorlopige conclusie deelvraag 3
Kijkend naar het huidige aanbod van organisaties voor transgender (na-)zorg, is de conclusie dat er zowel op landelijk als provinciaal niveau geen aanbod is dat zich specifiek richt op transgender ouderen. Verschillende organisaties bieden geen informatie en/of zorg aan via hun website, maar er begint inmiddels wel een aanbod op gang te komen. Zo zijn de belangrijkste voorbeelden hiervan TNN en Patiëntenorganisatie die bezig zijn met het verzamelen van informatie en Stichting Gendertalent die bezig is met een subsidieaanvraag voor speciale projecten die zich richten op transgender ouderen. Ook wordt er wel algemene zorg geboden en zijn transgenders welkom wanneer zij ook vallen onder benamingen zoals volwassen transgender persoon’, ‘LHBTI- oudere’ en of ‘werkzoekende transgender persoon’.
Lees verder: Empowerment van transgender ouderen op microniveau