Inhoudelijk voegt de wijziging misschien niet zoveel toe aan de bescherming die er ook nu al is, maar de enorme aandacht die daarbij aan het onderwerp wordt besteed is onbetaalbaar. Mede door door alle discussies over het wijzigingsvoorstel krijgen begrippen als ‘genderidentiteit’, ‘genderexpressie’ en ‘genderdiversiteit’ voor de betrokken politici een veel concretere betekenis.
Het wijzigingsvoorstel
werd op 16 januari 2017 ingediend door D66, PvdA en Groen Links, en heeft sindsdien een schriftelijke voorbereidende procedure doorlopen. Nadat de Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken in de procedurevergadering van 7 december 2017 het voorstel agendeerde voor behandeling in de Tweede Kamer zijn de Kamerfracties in de gelegenheid gesteld om schriftelijk hun vragen en opmerkingen naar voren te brengen. De indieners van het wijzigingsvoorstel hebben daar schriftelijk op gereageerd in een
antwoordnota.
Alles bij elkaar een enorme hoeveelheid werk, zeker als wordt bedacht dat de feitelijke wijziging slechts 1 complete zin en 3 zinsdelen omvat.
Debat in eerste termijn
Op 5 juni 2018 hield de Tweede Kamer een eerste debat over het onderwerp. Dit 'debat in eerste termijn' dient uitsluitend om de Kamerfracties de gelegenheid te geven om hun standpunten mondeling toe te lichten. De indieners van het wetsvoorstel mogen nog niet reageren en er wordt ook nog geen besluit genomen.
Het doel van deze gestructureerde aanpak is om de Kamerleden de tijd te gunnen om goed over
het onderwerp na te denken en om daarover onderling te overleggen.
En passant werden ook de voortdurende problemen rondom de transgenderzorg en de recente uitspraak van de Rechtbank Limburg over geslachtsregistratie naar voren gebracht, en werd de Minister van Binnenlandse Zaken om een reactie gevraagd.
De indieners
Ook de indieners zelf geven in de antwoordnota aan dat het wijzigingsvoorstel strikt juridisch beschouwd onnodig is, maar zij wijzen vooral op de grote maatschappelijke betekenis ervan. Daarbij weegt voor de initiatiefnemers zwaar dat leden van de doelgroep kennelijk hun rechten niet opeisen, terwijl uit diverse onderzoeken naar voren komt dat zij op grond van hun geslachtskenmerken, genderidentiteit of genderexpressie bovengemiddeld vaak slachtoffer zijn van discriminatie.
De initiatiefnemers constateren ook dat de Transgenderwet in feite regelt dat de genderidentiteit van een individu van groter belang wordt geacht dan het fysieke geslacht als het gaat om de officiële registratie bij de burgerlijke stand.
De voorstanders
Kathalijne Buitenweg van Groen Links zag wel enige juridische meerwaarde in het voorstel: bij de discriminatiegrond geslacht gaat het gewoonlijk om situaties waarin vrouwen worden gediscrimineerd ten opzichte van mannen, of andersom. Maar dit wijzigingsvoorstel gaat over situaties waarin transmannen worden gediscrimineerd ten opzichte van andere mannen, en transvrouwen worden gediscrimineerd ten opzichte van andere vrouwen.
Wat wel degelijk iets anders is dan wat in de rest van de wet aan de orde is.
Vrijwel de gehele Tweede Kamer, met uitzondering van de fracties van SGP en PVV, toonde zich positief over het voorstel, maar men had wel kritische kanttekeningen.
Meerdere fracties vroegen zich af of het wijzigingsvoorstel inderdaad zal leiden tot een verbetering van de positie van transgender- en intersekse personen. Is ongewenste bejegening wel met een simpele wetswijziging op te lossen ? Hoe staat het met de handhaving van de wet en met de opstelling van de maatschappij jegens die groep ? Welke instrumenten mist de Minister eventueel nog om daadwerkelijke resultaten te boeken ?
De begrippen ‘genderidentiteit’ en ‘genderexpressie’ werden door meerdere fracties te vaag en te subjectief gevonden als uitgangspunt voor wetgeving. Hoe kunnen dergelijke factoren worden gewogen, en is een wet die mede is gebaseerd op dergelijke subjectieve omstandigheden wel uitvoerbaar ?
Men vroeg zich ook af welke gevolgen dit wijzigingsvoorstel zal hebben voor andere wetten waarbij ook onderscheid wordt gemaakt naar geslacht. Moeten al die wetten nu ook worden aangepast ?
Het CDA had moeite met de stelling van de initiatiefnemers dat de grenzen tussen wat als ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ wordt beschouwd steeds meer vervagen. Er werd daarbij vooral verwezen naar situaties waarin gestreefd wordt naar positieve discriminatie van vrouwen, zoals dat bijvoorbeeld het geval is in de politiek, het universitair onderwijs en de top van het bedrijfsleven.
De Christen Unie zou liever zien dat de rechtspositie van transgender- en intersekse personen in plaats van via de voorgestelde wetswijziging zou worden geregeld via een uitbreiding van
Artikel 1 van de Grondwet.
De tegenstanders
De PVV staat volledig achter het streven om betere bescherming te bieden aan transgender- en interseksepersonen, maar vindt het huidige voorstel daarvoor niet het juiste middel. Ook is de PVV bevreesd dat de voorgestelde wijziging juist zal leiden tot grotere onduidelijkheid bij andere wetten waar ook het onderscheid naar geslacht een rol speelt. Dit zou ertoe kunnen leiden dat steeds meer wetgeving moet worden aangepast. De vaagheid van de begrippen ‘genderidentiteit’ en ‘genderexpressie’ vormt daarbij naar de opvatting van de PVV een extra complicatie. De PVV zou de problematiek rond de positie van transgender- en intersekse personen liever aanpakken met gerichte TV programma’s en publiekscampagnes.
De PVV is verder van mening dat geweld tegen LHBT personen overwegend het werk is van daders met een niet-Nederlandse afkomst, waaronder met name veel Marokkanen. Men is daarom van mening dat het probleem vooral vanuit die invalshoek zou moeten worden aangepakt. Men ziet hier ook een taak voor Politie en Justitie om de aangiftebereidheid te vergroten.
De SGP is faliekant tegen het wijzigingsvoorstel. Die partij ziet het gezin op basis van een huwelijk tussen een man en een vrouw als hoeksteen van de samenleving. De wetswijziging wordt op dat punt als een bedreiging ervaren. Men voelt zich daarin gesteund door het ‘overgrote deel van de nuchtere Nederlanders’ die de huidige ontwikkelingen zouden kwalificeren als ‘gendergekte’.
De heer Bisschop, SGP :
Maar als je wat dieper spit en je leest bijvoorbeeld eens de Yogyakarta Principles van 2006 en 2017, zie je dat hier een puntje uit hun boodschappenlijstje wordt uitgevoerd, dan zie je dat dat boodschappenlijstje bij lange na nog niet afgelopen is en dan zie je dat het dus hier om een topje van de ijsberg gaat en dat het om een ideologie gaat die erachter zit.
Dat is een ideologie die beoogt om de begrippen man en vrouw zo veel mogelijk te vervagen. In de termen van de indieners — ik citeer — "met als uitgangspunt dat het begrip geslacht dient te worden beschouwd als een continuüm waarbinnen eenieder — vrouw/man en iets daarnaast, tussenin of tegenover — een zelfde mate van bescherming tegen discriminatie geniet." Dat is een ideologie die dus ook verstrekkende gevolgen heeft voor de positie van familie, van gezin, met nog verder strekkende gevolgen op juridisch terrein en de consequenties die dat met zich meebrengt.
Wat ons als SGP vooral steekt, is dat het feitelijk een verzet is tegen de biologische werkelijkheid en het natuurlijke gegeven van het mannen en vrouwen zijn: twee geslachten die samen een onderdeel zijn van die prachtige orde die God in zijn schepping heeft gelegd, in de natuur heeft gelegd. De SGP wil dit uitgangspunt voluit handhaven en keert zich dan ook tegen een vergaande relativering van het duidelijke onderscheid tussen mannen en vrouwen.
Het feit dat de principles naderhand door diverse gremia zijn overgenomen, zegt nog niets over het ideologische gehalte waaruit die principles bestaan. Dat is waar ik de vinger bij wil leggen. Het gaat om een totaal andere kijk op de natuurlijke orde. Vanuit mijn overtuiging gezegd: op de scheppingsorde. "Man en vrouw schiep Hij hen." Ik kom op het punt terecht dat er ook andere situaties zijn. Daar wil ik ook zeker wat woorden aan wijden. Maar de ideologie die hieronder ligt, staat haaks op de ideologie, de opvattingen die ik ontleen vanuit de natuur en de Bijbel, de schepping en de Schepper.
