Vanaf 1 juni mag de horeca weer open en dus kunnen er weer T&T-avonden gehouden worden. Veel groepen hebben al laten weten, dat ze dat inderdaad gaan doen.

Maar let op: het aantal bezoekers is beperkt en de organisatoren moeten, conform de richtlijnen van het RIVM, weten wie er komt. Je zult dus van te voren moeten reserveren. Als je deze maand naar een T&T-avond wilt komen, neem dan in elk geval eerst contact op met de organisatoren (zie onze pagina Transgendergroepen voor de contactgegevens).

Als het goed is, kunnen  de organisatoren je ook informeren over het privacybeleid: hoe wordt er met je gegevens omgegaan? Elke groep zal daar een eigen oplossing voor hebben bedacht.

Door het lezen van columns doe je vaak nieuwe inzichten op, zo zelfs dat ik mijn vrouw daar nog wel eens mee plaag door ze aan haar voor te lezen. Zoals laatst bij Tommy Wieringa, over de Engelse filosoof, econoom en schrijver John Stuart Mill (1806 – 1873). Zijn tijd ligt alweer ver achter ons, maar hij schreef toen wel zijn boek On Liberty (Over vrijheid), dat net zo goed vandaag geschreven had kunnen zijn vanwege de actuele invalshoek; het weinig kritisch staan tegenover “de algemene opinie en de gangbare norm”. Blijf kritisch, desnoods bij het excentrieke af.

Sociale tirannie

Mill schrijft dat het belangrijk is dat je leert om je als individu staande te houden tussen de wet enerzijds en de publieke opinie en haar collectieve middelmatigheid anderzijds. Veel opvattingen, schrijft hij, waren eerst heel respectabel voordat ze mettertijd belachelijk werden gevonden – het is helaas niet eigen aan de mens om zijn eigen vaststaande ideeën alvast kritisch te onderzoeken voordat de geschiedenis dat voor hem doet. Weinigen, merkt Mill fijntjes op, vinden het nodig voorzorgen tegen hun eigen feilbaarheid te nemen. Nadrukkelijk waarschuwt hij voor de almacht van de publieke opinie. Die kan een sociale tirannie uitoefenen die sterker is dan politieke onderdrukking, het is „een tirannie die weliswaar meestal niet steunt op zulke strenge straffen, maar die minder ruimte voor ontsnapping laat, veel dieper doordringt in het dagelijks leven, en de ziel zelf tot slaaf maakt”. Dit alles tot je door laten dringen en je weet waartoe dit zo’n 85 jaar geleden ging leiden.

Waardevolle aanvulling

Hoe actueel en universeel willen we het hebben. Ik trek dat door naar hoe de samenleving, de publieke opinie, aankijkt tegen wat niet sec hetero en cis is, en meer in het bijzonder tegen mannelijke transgenders. Ook in het Het Transgender Boek, van Motmans en T’Sjoen, lees je over de ontwikkeling in het denken, over wat niet conform de publieke opinie is en de verschuiving in de tijd daarvan. Mill schreef toen ook al over zaken die als “afwijkend” werden gezien, terwijl die enkele eeuwen eerder geen enkel probleem vormden. Integendeel, ze werden gezien als waardevolle aanvulling in het leven van alle dag. Echo’s daarvan zie je nog terug in over de wereld verspreidde culturen, zoals bij de Hijra in Zuid Aziatische landen of het meer-geslachten-model bij de Indianen van Noord- en Zuid Amerika.

Doorbreken

Wieringa trekt uiteraard de parallel met de actualiteit van vandaag, de wereldwijde coronacrisis en hoe daarmee wordt omgegaan. Maar ook bijvoorbeeld over de drogredenen die populisten hanteren, of over wat Me-Too allemaal (met ons) doet en de reacties daarop. Zelfs dan levert Mill ons een scherpe analyse: “Wie kan uitrekenen hoeveel de wereld verliest aan talloze veelbelovende, intelligente mensen met een beschroomd karakter, die geen stoutmoedige, onafhankelijke gedachtegang durven volgen, uit angst om daardoor tot iets te komen dat men ongodsdienstig of onzedelijk zou kunnen vinden?” Mill, een Engelsman tenslotte, vestigt zijn hoop op excentriciteit. „Juist omdat de tirannie van de publieke opinie van excentriciteit een verwijt maakt, is het juist nodig dat mensen excentriek zijn, om deze tirannie te doorbreken.”

Wieringa zelf zegt tenslotte daarover nog het volgende: “Hebben we tegen overheden nog een zekere rechtsbescherming, tegen een publieke veroordeling is geen verweer mogelijk. Boeken en lezingen worden geannuleerd zonder een despoot in zicht, maar uitgevers verdedigen niet langer het vrije woord en schrijvers houden hun diepste gedachten voor zich. Wie doorbreekt het verdovende conformisme van deze tijd?” Gelukkig heeft het onderwerp gender daar nog geen last van, maar toch.

Dat doorbreken gebeurt natuurlijk wel, maar bereikt niet in zijn volle omvang de massa. Kijk in dat verband alleen maar naar hoe hele groepen mensen de laatste wc-rollen uit de winkels gristen. Louter en alleen “omdat de ander dat ook doet”. Zo werkt massapsychose nu eenmaal. Daar tegenin gaan vergt moed en vooral heel veel kracht, maar vooral excentriciteit.

Door Toon

Op de webstek van de Vereniging Genderdiversiteit staat als onderkop ‘transgender mensen zijn het denken in hokjes voorbij …’. Zonder dat nu helemaal te willen tegenspreken heb ik daar toch wat kanttekeningen bij.

Het is zeker waar, dat onze Vereniging meer mensen representeert en voor meer belangen opkomt dan de club waaruit ze is voortgekomen, de Vereniging TenT (Travestie en Transseksualiteit, met het eerste T-balkje aflopend naar links en het tweede naar rechts, waardoor een tentvormig, beschermend logo ontstond). Ik zat er bij toen die werd opgericht, en onze blik en ledenbestand waren beperkt: in eerste instantie kwamen naar ons travestieten, d.w.z. mannen die vaak of minder vaak vrouwenkleren droegen (doorgaans mét opmaak), en transseksuelen, d.w.z. biologische mannen die zich vrouw voelden . Meer smaken hadden we nog niet.

Meer smaken

Op zeker moment ontstond soms lichte spanning, ik bedoel pluriformiteit: de travo’s waren in de ogen van sommige transen eigenlijk maar amateurs die niet serieus doorzetten; de transen waren in de ogen van sommige travo’s onsolidair, als ze na het bereiken van de heilige graal – de operatie en het paspoort – zich in een nieuw leven terugtrokken. Deze tweedeling miskende gradaties die zich echter al spoedig lieten merken: travestieten die zich éigenlijk wel wilden laten ombouwen als de medische en sociale voorwaarden maar gunstiger waren; transen die niet voldeden aan de ‘eis’ om zich vrouw in een mannenlichaam te voelen maar toch gehele of gedeeltelijke ombouw ambieerden. En intussen bleken sommigen niet altijd even hetero als we hadden gedacht – en gewild (het niet-homo zijn werd in het begin zeer gekoesterd, tegen de hardnekkige publieke beeldvorming in). En natuurlijk meldden zich uiteindelijk ook biologische vrouwen die biologisch man wilden worden. Deze aanvullingen echter vormden nog geen compleet palet.

Dit laatste lijkt nu te bereikt te zijn sinds TenT is omgebouwd tot VGd. Om te beginnen is elke koudwatervrees voor homoseksualiteit en COC verdwenen. En de media kregen belangstelling voor mensen die ‘niet helmaal dít’ maar ook niet ‘helemaal dát’ waren of daar zelfs vèr vanaf zeiden te staan , en waarvoor ze erkenning wilden.

Hokjes

In het algemene taalgebruik werd intussen steeds meer verschil gemaakt tussen geslacht en gender – volgens mij een grote verworvenheid. Maar diverse tussen- en buitencategorieën vonden dit geslacht-gender-onderscheid niet volstaan. Ze wensten aparte vermelding, en zo ontstonden de lettercombinaties voor het hele bereik aan genderbeleving en seksuele oriëntaties (laatstgenoemden gingen ook meedoen). Als ik me niet vergis is de stand nu LHBTIQAP: lesbisch, homo, bi, trans, inter, queer, a-sexueel, pan. Hoezo, het denken in hokjes voorbij?

N.B. Voor al het bovenstaande heb ik geen wetenschappelijke werken geraadpleegd, maar een aantal jaren kranten en bladen gelezen, radio geluisterd en tv gekeken, ben ik lid geweest van TenT en ben ik het nog van Genderdiversiteit, zij het nogal slapend.

Zwijgende meerderheid?

Ik begin mij nu een beetje zorgen te maken. De gender-lettersoep lijkt een knuffelcategorie van de media te zijn geworden, met de ene empathische documentaire na de andere. Deze inhaalslag na jaren van miskenning is (ons) allen graag gegund. Maar worden die tolerantie en erkenning door het hele land gedeeld, of blijft ze beperkt tot een randstedelijke media-elite? In dit laatste geval ligt een populistische terugslag op de loer, in naam van de ‘zwijgende meerderheid’. Zeker als zich veranderingen voltrekken die een beroep doen op ons culturele aanpassingsvermogen: genderneutrale toiletten en treinaankondigingen, genderaanduiding naar keuze in paspoort, pleidooien voor genderneutrale lidwoorden, speciale vermelding her en der, en nu hoor ik over genderneutrale of genderdiverse opschriften op maandverband. Ik weet het, feitelijk stelt het niet veel voor, maar zichtbare veranderingen in een eeuwenoud patroon kunnen groter lijken dan ze zijn en leiden tot vermoeide en geïrriteerde reacties: “Het moet niet gekker worden”, “Die nichten hebben hun Grachtenparade toch, wat moeten ze nog meer, laat ons eens met rust”. We zullen zien of onze Hollandse Tolerantie op dit gebied volledig is ingedaald.

Toch m/v?

Tegen al die aandacht voor genderdiversiteit valt ook een legitiemere relativering in te brengen: de genderdiversiteit, die identiteitensoep die betreft ondanks alles een vrij kleine minderheid. Zelfs als je via onderwijs of bijscholing of video’s iedereen confronteert met de mogelijkheid dat hij of zij éigenlijk van de m/v-standaard afwijkt, dan nog zal slechts een minderheid dit zo voelen. De meerderheid zal, ook na rijp beraad of diepe mindfulness, zich nog steeds ondubbelzinnig man of vrouw voelen en daar zelfs van genieten. Zonder zich voortdurend af te vragen of daarmee geen gendervariëteit tekort gedaan wordt.

Dat is mijn tweede punt van zorg: dat een meerderheid van overzichtelijke tv’en en ts’en zich minder vertegenwoordigd voelt door een vereniging, waar een zo grote nadruk ligt op duizelingwekkende diversiteit.

Hier zijn sympathie en solidariteit iets anders dan voorkeur: ik sta volledig achter het recht van mannen om rokken te dragen en van vrouwen om een baard aan te plakken, van iedereen om zich hoe dan ook te manifesteren, maar hoop stilletjes dat weinigen van dit recht gebruik zullen maken. Want net zoals die travestieten en transseksuelen van weleer (en de huidige?) houd ik van het straatbeeld, de feestzaal en de slaapkamer waar het aloude uiterlijke binaire genderverschil — ook als het misschien een fantasie, een fictie betreft – overduidelijk zichtbaar is.

In Colombia hebben ze nu een nieuwe maatregel bedacht om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan: https://colombia.as.com/colombia/2020/04/08/tikitakas/1586369614_282518.html
Mannen mogen alleen op oneven dagen de straat op en vrouwen alleen op even dagen.

Keuze

Transgenders mogen kiezen. Dat klinkt geweldig, maar het zorgt wel voor problemen voor de transgenders. Zoals bekend zijn er transgenders die niet passen in één van beide hokjes. Het is eigenlijk niet zo dat zij mogen kiezen: ze worden gedwongen om te kiezen!

Passabel

En ook voor transgenders die voor hun gevoel wèl in het ene hok of in het andere passen, maar er niet zo “passabel” uitzien, is het lastig. Ze worden nu telkens geconfronteerd met mensen die in twijfel trekken of ze wel tot het geslacht behoren waarmee ze zich presenteren.

Raar

Al met al een heel rare maatregel, die helemaal niet helpt tegen het coronavirus, maar wel allerlei nodeloze problemen oproept!