Op 7 november 2019 plaatste Jolien Peeters een oproep op de site van onze vereniging om in contact te komen met transgenders die haar wilden vertellen over hoe zij vonden dat transgenders in de media gepresenteerd worden. Dit, als onderdeel van haar (geslaagde) Masterproef (Doctoraalscriptie) tot het behalen van een graad in communicatiewetenschappen, aan de universiteit van Leuven. Uiteindelijk vond ze 13 transpersonen (in Vlaams België), waaruit blijkt hoe lastig het is om over dit onderwerp met de doelgroep te kunnen spreken.

Met, ´Wat betekent de T in de LGBTQ+-community?´ schreef Jolien een zeer leesbaar document en daarmee rondde ze dit voorjaar haar studie met succes af. Zozeer zelfs, dat ik denk dat deze masterproef een goede basis vormt voor een proefschrift. Want daarvoor biedt het genoeg mogelijkheden om verder mee te gaan. In velerlei opzicht is de Vlaamse situatie vergelijkbaar met de Nederlandse, al zijn er ook verschillen. In Nederland lijken de media wat verder te zijn, ofschoon een kritische blik daarop geen kwaad kan. Een paar voorbeelden.

Scoringsdrift

Natuurlijk is er sprake van een commercieel belang (kijkcijfers, oplage´s, enz.). Scoren is wat telt. Waarmee voorbij wordt gegaan aan het feit dat juist een transitie niet van het een op het andere moment gebeurt. Laat staan dat het probleemloos gaat. Zo leken de transitie van bijvoorbeeld Catilin Jenner en Bo van Spilbeeck eerder op een sensationeel spektakel, dan op de voltooiing van een jarenlang moeizaam gevecht. Ook bij ons deed DWDD daar met Van Spilbeeck van harte aan mee. Waarmee ik overigens niet voorbij ga aan de rol die Van Spilbeeck en Jenner hierin zelf speelden. Het leidt er wel toe dat transgenders zich beter thuis voelen in de eigen groep, op bv. de online social media, vanwege het onderling begrip.

Binair denken

Uit haar studie en uit de antwoorden van de respondenten blijken sommige zaken universeel te zijn. Zo wordt de transitie nog steeds benaderd vanuit het binaire denken, een man wordt vrouw of andersom. Maar het wedergeboren worden in de gewenste expressie wordt daarna heel vaak gelegd langs de meetlat van die binaire cisgendernorm. Dat daarin echter een veel grotere variatie bestaat komt nauwelijks in de media aan bod.

Er is hoop

Kijk maar eens wat de publieke omroep bij ons vorige maand deed aan de afgelaste Amsterdam Pride. Op zich allemaal uitstekende en hoopvolle programma´s. Met Mans Genoeg als hoogtepunt. Maar, met het slechten van die cisnormen en -waarden was het slechter gesteld. Dat was blijkbaar nog een brug te ver. Het waren veelal de uitersten. Al was die in Mans Genoeg van een andere orde. Dergelijke excessen behoort geen enkel weldenkend mens te dulden.

En, er zijn pareltjes

Anderzijds was op 22 april jl. De Gendercode, (de Kennis van Nu) completer. (Het kan dus wel!) Daarin werd afgerekend met dat binaire denken. Zoals door wetenschapper Daphna Joel, die vertelde hoe in de 17^e eeuw Adam en Eva het ´wetenschappelijke´ voorbeeld werden voor het binaire denken. Maar dat dat nu voorgoed naar het rijk der fabelen kan, omdat dit verhaal in meerdere opzichten niet klopt. Maar ja, daar moest je als kijker wel zin in hebben en eerlijk gezegd denk ik niet dat dat een miljoenenpubliek bereikte.

Nog zoveel te doen

Er blijft dus voor media in het algemeen en de belangenorganisaties in het bijzonder nog heel wat werk te verzetten. Voorlopig hebben we in ieder geval het werkstuk van Jolien Peeters, wat een welgemeend proficiat waard is.