Door Toon

Op de webstek van de Vereniging Genderdiversiteit staat als onderkop ‘transgender mensen zijn het denken in hokjes voorbij …’. Zonder dat nu helemaal te willen tegenspreken heb ik daar toch wat kanttekeningen bij.

Het is zeker waar, dat onze Vereniging meer mensen representeert en voor meer belangen opkomt dan de club waaruit ze is voortgekomen, de Vereniging TenT (Travestie en Transseksualiteit, met het eerste T-balkje aflopend naar links en het tweede naar rechts, waardoor een tentvormig, beschermend logo ontstond). Ik zat er bij toen die werd opgericht, en onze blik en ledenbestand waren beperkt: in eerste instantie kwamen naar ons travestieten, d.w.z. mannen die vaak of minder vaak vrouwenkleren droegen (doorgaans mét opmaak), en transseksuelen, d.w.z. biologische mannen die zich vrouw voelden . Meer smaken hadden we nog niet.

Meer smaken

Op zeker moment ontstond soms lichte spanning, ik bedoel pluriformiteit: de travo’s waren in de ogen van sommige transen eigenlijk maar amateurs die niet serieus doorzetten; de transen waren in de ogen van sommige travo’s onsolidair, als ze na het bereiken van de heilige graal – de operatie en het paspoort – zich in een nieuw leven terugtrokken. Deze tweedeling miskende gradaties die zich echter al spoedig lieten merken: travestieten die zich éigenlijk wel wilden laten ombouwen als de medische en sociale voorwaarden maar gunstiger waren; transen die niet voldeden aan de ‘eis’ om zich vrouw in een mannenlichaam te voelen maar toch gehele of gedeeltelijke ombouw ambieerden. En intussen bleken sommigen niet altijd even hetero als we hadden gedacht – en gewild (het niet-homo zijn werd in het begin zeer gekoesterd, tegen de hardnekkige publieke beeldvorming in). En natuurlijk meldden zich uiteindelijk ook biologische vrouwen die biologisch man wilden worden. Deze aanvullingen echter vormden nog geen compleet palet.

Dit laatste lijkt nu te bereikt te zijn sinds TenT is omgebouwd tot VGd. Om te beginnen is elke koudwatervrees voor homoseksualiteit en COC verdwenen. En de media kregen belangstelling voor mensen die ‘niet helmaal dít’ maar ook niet ‘helemaal dát’ waren of daar zelfs vèr vanaf zeiden te staan , en waarvoor ze erkenning wilden.

Hokjes

In het algemene taalgebruik werd intussen steeds meer verschil gemaakt tussen geslacht en gender – volgens mij een grote verworvenheid. Maar diverse tussen- en buitencategorieën vonden dit geslacht-gender-onderscheid niet volstaan. Ze wensten aparte vermelding, en zo ontstonden de lettercombinaties voor het hele bereik aan genderbeleving en seksuele oriëntaties (laatstgenoemden gingen ook meedoen). Als ik me niet vergis is de stand nu LHBTIQAP: lesbisch, homo, bi, trans, inter, queer, a-sexueel, pan. Hoezo, het denken in hokjes voorbij?

N.B. Voor al het bovenstaande heb ik geen wetenschappelijke werken geraadpleegd, maar een aantal jaren kranten en bladen gelezen, radio geluisterd en tv gekeken, ben ik lid geweest van TenT en ben ik het nog van Genderdiversiteit, zij het nogal slapend.

Zwijgende meerderheid?

Ik begin mij nu een beetje zorgen te maken. De gender-lettersoep lijkt een knuffelcategorie van de media te zijn geworden, met de ene empathische documentaire na de andere. Deze inhaalslag na jaren van miskenning is (ons) allen graag gegund. Maar worden die tolerantie en erkenning door het hele land gedeeld, of blijft ze beperkt tot een randstedelijke media-elite? In dit laatste geval ligt een populistische terugslag op de loer, in naam van de ‘zwijgende meerderheid’. Zeker als zich veranderingen voltrekken die een beroep doen op ons culturele aanpassingsvermogen: genderneutrale toiletten en treinaankondigingen, genderaanduiding naar keuze in paspoort, pleidooien voor genderneutrale lidwoorden, speciale vermelding her en der, en nu hoor ik over genderneutrale of genderdiverse opschriften op maandverband. Ik weet het, feitelijk stelt het niet veel voor, maar zichtbare veranderingen in een eeuwenoud patroon kunnen groter lijken dan ze zijn en leiden tot vermoeide en geïrriteerde reacties: “Het moet niet gekker worden”, “Die nichten hebben hun Grachtenparade toch, wat moeten ze nog meer, laat ons eens met rust”. We zullen zien of onze Hollandse Tolerantie op dit gebied volledig is ingedaald.

Toch m/v?

Tegen al die aandacht voor genderdiversiteit valt ook een legitiemere relativering in te brengen: de genderdiversiteit, die identiteitensoep die betreft ondanks alles een vrij kleine minderheid. Zelfs als je via onderwijs of bijscholing of video’s iedereen confronteert met de mogelijkheid dat hij of zij éigenlijk van de m/v-standaard afwijkt, dan nog zal slechts een minderheid dit zo voelen. De meerderheid zal, ook na rijp beraad of diepe mindfulness, zich nog steeds ondubbelzinnig man of vrouw voelen en daar zelfs van genieten. Zonder zich voortdurend af te vragen of daarmee geen gendervariëteit tekort gedaan wordt.

Dat is mijn tweede punt van zorg: dat een meerderheid van overzichtelijke tv’en en ts’en zich minder vertegenwoordigd voelt door een vereniging, waar een zo grote nadruk ligt op duizelingwekkende diversiteit.

Hier zijn sympathie en solidariteit iets anders dan voorkeur: ik sta volledig achter het recht van mannen om rokken te dragen en van vrouwen om een baard aan te plakken, van iedereen om zich hoe dan ook te manifesteren, maar hoop stilletjes dat weinigen van dit recht gebruik zullen maken. Want net zoals die travestieten en transseksuelen van weleer (en de huidige?) houd ik van het straatbeeld, de feestzaal en de slaapkamer waar het aloude uiterlijke binaire genderverschil — ook als het misschien een fantasie, een fictie betreft – overduidelijk zichtbaar is.